AİHM Hasankeyf İçin Acil Bilgi Bekliyor

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), kültür mirası açısından önem taşıyan Hasankeyf'i sular altında bırakacak Ilısu Barajı'nın yapımı aleyhine açılan davayı kabul edilebilir buldu ve Türkiye'den Hasankeyf'in korunması için alınan önlemlerle ilgili 'acil bilgilendirme' istedi.

AİHM, Hasankeyf'in korunması amacıyla 22 şubat 2006 tarihinde yapılan başvuruyu görüştü. Mahkeme, başvuruya ilişkin ilk kararında, davayı kabul edilebilir bulurken, geçici tedbir ve davanın öncelikli dava sayılması istemlerini ise reddetti. AİHM, yapılan başvuru sonrası aldığı kararda ayrıca Türkiye tarafından 'Ilısu Barajı'nın yapım projesinde ne aşamada bulunulduğunun ve Hasankeyf'in kültürel mirasının korunması yolunda alınan veya alınması planlanan önlemlerin neler olduğunun acil olarak bildirilmesine' hükmetti.

AİHM'e başvuran davacılardan avukat Murat Cano, kararda AİHM'in davayı kabul edilebilir bulmasının son derece önemli olduğunu ifade etti. Cano, mahkemenin, 'geçici tedbir kararı verilmesi' ve 'davanın öncelikli dava sayılarak incelenmesi' istemini reddederken, bunu 'meselenin hali hazırdaki özel koşullarına' ve 'dosyanın şu anki durumuna' dayandırdığını dile getirdi.

''AİHM'in bu dava için kabul edilebilir kararı vermesi, teknik olarak kültürel mirası ve onda yüklü bulunan değerleri temel hak olarak nitelendirmesidir. Bu nitelendirme, 1948'den bu yana elde edilen ilk ve tek sonuçtur" diyen Cano, dosya kapsamına göre AİHM'in bu aşamada reddettiği 'geçici tedbir kararı' ve 'davanın öncelikli olarak görüşülmesi' taleplerini sonradan kabul etmesinin mümkün olabileceğini belirtti.

"Kararla insan hakları kavramı genişledi"

Davacılardan Atlas Dergisi Yayın Yönetmeni Özcan Yüksek de bu kararla, Avrupa'daki insan hakları kavramının genişlemiş olduğunu belirtti.

Mahkemenin aldığı kararın, insanın yalnızca bedeni ve psikolojisiyle değil, bilinci ve kültürüyle de birlikte var olduğu anlamına geldiğini ifade eden Yüksek, ''kültürü ve tarihi yok etmek de insan haklarına aykırıdır. Böylece mahkemedeki bu kavramsal genişlemeyi, Avrupa Birliği'ne girmeyi arzulayan Türkiye getirmiş oldu'' dedi.

AİHM'e başvuru İstanbul Teknik Üniversitesi Restorasyon Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Metin Ahunbay, Ankara Üniversitesi Sanat Tarihi Kürsüsü Başkanı Prof. Dr. Oluş Arık, Atlas Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Özcan Yüksek ve avukat Murat Cano tarafından yapılmıştı.

Bu arada, temeli atılan Ilısu Barajı'nın finansmanını sağlayacak olan ulusal kuruluşlar için henüz onay vermeyen Avusturya, Almanya ve İsviçre hükümetleri, gelecek hafta Hasankeyf'e gelerek inceleme yapacak. Ilısu Barajı'nın yurtdışı finansmanı için gerekli olan onayın verilip verilmeyeceği kararının bu gezi sırasında belirlenmesi bekleniyor.

Baraj sularının altında kalacak

50 yıldır yapımı gündemde olan Batman'ın Hasankeyf ilçesindeki Ilısu barajı ve hidroelektrik santralinin temeli 5 ağustosta Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından atılmıştı.

Yedi yılda tamamlanması planlanan baraj, Hasankeyf'teki tarihi ve kültürel varlıkların bulunduğu alanı kaplayacağı için eleştiriliyor.

Zira Hasankeyf'in yüzde 80'i baraj gölünden etkilenecek ve aralarında köy ve mezraların da bulunduğu 199 yerleşim yeri sular altında kalacak.

Haber: CNN Türk
 21 ağustos 2006

Hükümetten Hasankeyf için AİHM'e
6.5 kiloluk savunma

-Ilisu Baraji`nin yapilmasi halinde sular altinda kalacak Hasankeyf`te, kültürel mirasin korunmasi için AIHM`e yapilan basvuru için, AKP hükümeti mahkemeye, toplam 6.5 kg agirliginda yazili savunma verdi.

-Hükümet savunmasinda, konu itibariyle mahkemenin yetkisiz oldugunu ve AIHM`nin tek basina kültürel miras hakkini korumadigini, aksine bir yorumun da mahkemenin yetkisini, yüksek sözlesmeci taraflarca belirlenen yetkinin ötesine tasimis olacagini belirterek, `Bu gibi durumlarda, devletin genis bir taktir yetkisine sahip oldugunu savunmaktadir` dedi.

-Avukat Murat Cano, bu süreçte Türkiye`nin 9. yüzyilda Çiçero`nun Romali General Verres`in Sicilya`daki anitlari yagmalamasina karsi baslattigi koruma öncülügünden sonra, öncülük etmis olacagini kaydetti.

ISTANBUL(ANKA)-Ilisu Baraji`nin yapilmasi halinde sular altinda kalacak Hasankeyf`te, kültürel mirasin korunmasi için AIHM`ne yapilan basvuru için, AKP hükümeti mahkemeye, toplam 6.5 kg agirliginda yazili savunma verdi.

Ilisu Baraji`nin yapilmasi halinde sular altinda kalacak Hasankeyf`te, kültürel mirasin korunmasi için Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, Prof. Dr. Olus Arik, Prof. Dr. Metin Ahunbay, Özcan Yüksek ve avukat Murat Cano`nun, 22 Subat 2006`da Avrupa Insan Haklari Mahkemesi(AIHM)`ne yaptigi basvuru için, AKP hükümeti Mahkemeye, toplam 6.5 kg agirliginda yazili savunma verdi.

`GÜCÜMÜZ ORANINDA KURTARMAYA KARARLIYIZ`

Hükümet savunmasinda, konu itibariyle mahkemenin yetkisiz oldugunu ve AIHS`nin tek basina kültürel miras hakkini korumadigini, aksine bir yorumun da mahkemenin yetkisini, yüksek sözlesmeci taraflarca belirlenen yetkinin ötesine tasimis olacagini ifade etti. Avukat Murat Cano disinda basvurucularinin `basvurucu hakkinin olmadiginin` öne sürüldügü hükümet savunmasinda, `Ilisu Baraji olmadan, GAP Projesi tamamlanamaz. Proje; baraj insaati, yeniden yerlestirme ve kültürel mirasin, yeni kültürel park bölgesine tasinmasi olmak üzere üç ana koldan yürütülmektedir` dedi. Savunmada, Hasankeyf ve kültürel mirasin, Sümerlere kadar uzanan ve çok sayida baska medeniyeti de içine alan alti bin yillik tarihi bir mirasi yansittigina dikkat çekilirken, `Hükümet bunun farkindadir ve gücü oraninda korumaya kararlidir` denildi.

`TASINABILIR TÜM KALINTILAR TASINACAKTIR`

Hükümet savunmasinda, Hasankeyf`te tasinabilir tüm kalintilarin tasinacagini ve bunun için 80 milyon dolar harcanacagini belirtirken, Ilisu Baraji`nin Dicle Nehri`ni düzenleyecegini, kuraklik ve sel gibi mevsimsel degisimleri yumusatarak, yari-kurak bölgeye düzenli su saglayacagini öne sürdü.

`DEVLET GENIS BIR TAKDIR YETKISINE SAHIP`

Ilisu Baraji`nin, GAP kapsaminda, enerji üretimi ile ilgili olarak `anahtar` projelerden biri olduguna dikkat çekilen savunmada, özetle su ifadelere yer verildi:

`1200 mw yerlesik sistem kapasitesi ile tek basina GAP`in toplam enerji potansiyelinin yüzde 16`sini karsilamaktadir. Hidrolik güç ile yillik 3.9 milyar kw/saat enerji, Ilisu Baraji ve Hidroelektrik Santrali tarafindan üretilecektir. Ilisu Baraji ve Hidroelektrik Santrali insasi, Dicle Havzasi`nda sulama amaçli Cizre Baraji ve Hidroelektrik Santrali`nin insasi için ön sarttir. Iki proje birlikte, GAP`in toplam enerji potansiyelinin yüzde 19`unu olusturmaktadir. Hükümet; tarihin korunmasi ve bölgenin ekonomik anlamda zenginlesmesi arasindaki dengenin herkesin menfaatine uygun olarak gözetilmesi gereken bu gibi durumlarda, devletin genis bir taktir yetkisine sahip oldugunu savunmaktadir.`

MAHKEMEYE `KABUL EDILEMEZ` DAVETI

Hükümet savunmasinda, `Basvurucularin iddialariyla ilgili fazladan ve baska görüslerini bildirme hakkini sakli tutmakta, Mahkemeyi; basvuruyu konu bakimindan yetki, kisi bakimindan yetki ve iç yollarin tüketilmesi bakimindan da kabul edilemez bulmaya davet ediyor` dedi.

HÜKÜMETE ÇIÇERO BENZETMESI

Konuyu AIHM`ye tasiyanlardan avukat Murat Cano, konuya iliskin ANKA`ya yaptigi açiklamada, hükümetin AIHM`ye sundugu 6.5 kilogram agirligindaki savunmasi ve talebi karsisinda Mahkemenin verecegi kararin; Avrupa`nin `deger ölçülerine` ve `uluslarüstü normlara` göre temel haklardan olup olmadigini tayin edecegini söyledi. Cano, Mahkemenin; insan haklarini ve temel özgürlükleri korumaya dair Avrupa Sözlesmesi`nin `Kültürel miras hakkini` korumadigini kabul ederek konu bakimindan yetkisiz olduguna karar verirse, Avrupa uygarliginin esasli bir eksigini hükmet saptamis olacagini ifade etti. Cano, `Kültürel mirasi ve onda yüklü bulunan degerleri temel hak olarak kabul edip davayi buna göre hükme baglarsa, kültürel mirasin ve onda mevcut olan degerlerin, temel haklara ve özgürlüklere iliskin uluslarüstü konvansiyonlarda ayri bir bölüm halinde düzenlenmesi ile bunlar üzerinde islenen suçlarin, ?insanliga karsi islenmis tipte` suç sayilmasi, faillerinin yargilanmasi, bu suçlar için dava ve ceza zamanasiminin islememesi, bu nedenle uluslar arasi ceza mahkemesi statüsünün genisletilmesi süreci baslayacaktir` dedi. Avukat Cano, bu süreçte Türkiye`nin 9. yüzyilda Çiçero`nun Romali general Verres`in Sicilya`daki anitlari yagmalamasina karsi baslattigi koruma öncülügünden sonra, öncülük etmis olacagini kaydetti.

`BARAJ GÖLÜ BÜTÜN TARIHSEL YERLESMELERI YUTACAK`

AIHM`ne basvuranlari; Türkiye`nin su kaynaklarinin degerinin anlamasi gerektigine inanan yurtsever olarak nitelendiren Murat Cano, Ilisu Havzasi`nda Hasankeyf`le birlikte iki yüzün üzerinde tarihsel yerlesim bulundugunu, Hasankeyf disinda bu yerlesmelerin hiçbirinde herhangi bir kazi yapilmadigina dikkat çekti. Cano, baraj gölünün, bütün tarihsel yerlesmeleri yutacagini ifade ederek, elde edilmesi planlanan enerjinin, irmagin baglantili kollari üzerinde birden çok baraj ve hidrolik santral yapilarak elde edilebilecegini söyledi. Devlet ve hükümetin bu seçenegi degerlendirmemek için direndigini savunan Cano, Türkiye`nin yatirim anlayisinin bu sekilde devam etmesi halinde, yakin gelecekte bu cografyanin yasanamaz hale gelecegini vurguladi.

`HASANKEYF SIT`I TASINAMAZ`

Avukat Murat Cano, Hasankeyf SIT`inin tasinamaz oldugunu belirtirken, bu SIT`teki yapilarin çogunun Ortaçag yapim teknolojisi (alçi esasli bir haraç ve moloz tabir edilen kabayonu taslarla yapilan insaat) meydana gelmis bir yerlesme olduguna dikkat çekti. Sökülen kentin tasindigi yerde özgün nitelikleriyle kurulamayacagini anlatan Cano, `Çagdas devlet erklerinin sinirini, uygar birey ise haklarini kullanma özgürlügünün sinirini bilmek zorundadir` dedi.

(ANKA)
Gazetelerden
9 ocak 2006

AİHM Hasankeyf`i kabul etti

Hasankeyf Gönüllüleri Derneğinden yapılan yazılı açıklamada, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Hasankeyf`in Ilıksu Barajı`nın inşaatını durdurmak için yapılan başvuruyu kabul ettiği belirtildi.

Yazı boyutunu büyütmek için Hasankeyf Gönüllüleri Derneğinden yapılan açıklamada, Ilısu Barajı`nın yapımının durdurulması için AİHM`e yapılan başvurunun kabul edildiği bildirildi. Hasankeyf Gönüllüleri Derneğinden yapılan yazılı açıklamada, Ilısu Barajı`nın inşasını ve Hasankeyf`in taşınmasını durdurmak amacıyla, Atlas Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Özcan Yüksek, Hasankeyf kazısını yıllarca yürüten Prof. Dr. Oluş Arık, Hasankeyf`te araştırmalara katılan Mimar Zeynep Ahunbay ve Mimar- Arkeolog Metin Ahunbay ile Kültürel Miras Hukuku Uzmanı Avukat Murat Cano`nun bir süre önce AİHM`e yaptığı başvurunun kabul edildiği belirtildi. Mahkeme heyetinin başvuruyu kabul etmesinin Hasankeyf Gönüllüleri Derneği tarafından memnuniyetle karşılandığı kaydedilen açıklamada, Ilısu Barajı Projesi`nin iptali için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi`ne yapılan başvurunun kabul edilmesinin çok önemli olduğu belirtildi. Açıklamada, Hasankeyf`in taşınma iddiasının da asılsız ve mümkün olmadığı ifade edilerek, ``Hasankeyf taşınamayacağına göre de baraj da yapılmamalıdır. Bu ülkenin milyar dolarlarını kimsenin boş yere heba etmesine hakkı yoktur. Tüm kamuoyunu Hasankeyf`in doğal şekli ile yaşatılması için duyarlı olmaya davet ediyoruz`` denildi.

Kaynak: Haber7 
2006-07-13

AİHM'den Hasankeyf  Başvurusuna Kabul

Hasankeyf Gönüllüleri Derneği, Ilısu barajının yapımının durdurulması için AİHM'ye yaptıkları başvurunun kabul edildiğini açıkladı.

Hasankeyf Gönüllüleri Derneği konuyla ilgili yazılı bir açıklama yaptı.

Açıklamada, Ilısu barajının inşasını ve Hasankeyf'in taşınmasını durdurmak amacıyla, Atlas Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Özcan Yüksek, Hasankeyf kazısını yıllarca yürüten Prof. Dr. Oluş Arık, Hasankeyf'te araştırmalara katılan Mimar Zeynep Ahunbay ve Mimar- Arkeolog Metin Ahunbay ile Kültürel Miras Hukuku Uzmanı Avukat Murat Cano'nun bir süre önce Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne yaptığı başvurunun kabul edildiği belirtildi.

Mahkeme heyetinin başvuruyu kabul etmesinin Hasankeyf Gönüllüleri Derneği tarafından memnuniyetle karşılandığı kaydedilen açıklamada, Ilısu Barajı Projesi'nin iptali için AİHM'ye yapılan başvurunun kabul edilmesinin çok önemli olduğu belirtildi.

Açıklamada, Hasankeyf'in taşınma iddiasının da asılsız ve mümkün olmadığı ifade edilerek, ''Hasankeyf taşınamayacağına göre, baraj da yapılmamalıdır. Bu ülkenin milyar dolarlarını kimsenin boş yere heba etme hakkı yoktur. Tüm kamuoyunu Hasankeyf'in doğal şekli ile yaşatılması için duyarlı olmaya davet ediyoruz'' denildi.

12 bin yıllık tarih

Ilısu Barajı başta 12 bin yıllık Hasankeyf olmak üzere 200'ü aşkın yerleşim yerini ve höyüğü sular altında bırakacak. Baraj yapıldığında büyükkız kuşu, alaca yalı çapkını, kızıl akbaba, küçük ebabil, küçük kerkenez ve yarasalar gibi kuşlar türleri ile çizgili sırtlan ve Fırat kaplumbağası da yok olacak.

Barajın 2013 yılında tamamlanması ve Türkiye'nin elektrik ihtiyacının yüzde 3'ünü karşılaması hedefleniyor.

Kaynak: CNN Türk
 14 temmuz 2006