Hasankeyf yıkılırken

Ayşe GÜRZ/Atlas Dergisi

Ilısu Barajı'nı inşa edecek konsorsiyum inşaata başlayacağını, DSİ ise kredi sorununun aşılmadığını söylüyor. Tarihi eserlerin taşınması fikri, bilimsel etüd yapılmadığı için gerçekçi görülmüyor..

Hasankeyf'i sualtında bırakacak Ilısu Barajı tartışılırken antik kent ilgisizlikten yok olma tehlikesi yaşıyor. İsviçreli Zürih Kanton Bankası (ZKB) çevrecilerin baskısıyla kredi vermekten vazgeçti. Ancak finans problemi yaşayan Nurol İnşaat başkanlığındaki konsorsiyum, bir Alman bankasıyla anlaşarak bu sorunu çözdüğünü öne sürüyor. Diğer taraftan Hazine Müsteşarlığı'nın konsorsiyuma başlama yetkisi vermediği konuşuluyor. DSİ ise kredi görüşmelerinin bittiğini gösteren yanıtın Hazine'den kendilerine ulaşmadığını belirtiyor.

Müteahhit firmaların önerdikleri çözüm ise binlerce yıllık geçmişe sahip Hasankeyf'in tarihi eserlerini bir başka yere taşımaktan ibaret. Bunun için 25 milyon avroyu gözden çıkardıklarını övünerek belirtiyorlar. Aslında taşınma kararı henüz kesinleşmiş değil. Bu kararı alacak olan Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu, ön raporu hazırlayacak bilim komisyonunu bekliyor. İki yıl önce kurulan ilk komisyon, yedi üyesinin bir araya gelememesi yüzünden ilerleme kaydedemedi. Gönüllülük esasıyla toplanması beklenen bu komisyon işe yaramayınca Kültür Bakanlığı yeni bir komisyon oluşturdu.

Arkeolojik kazıların başkanlığını yürüten Abdüsselam Uluçam da Hasankeyf için gönüllü çalışanlar arasında. Uluçam bu fedakârlığın nedenini öğrencilerine bir şeyler öğretmek ve meslek aşkı olarak açıklıyor. Birkaç yıl daha böyle devam ederse Hasankeyf diye bir şey kalmayacak. 'Eserlerin taşınması teknik olarak mümkün ama Hasankeyf'teki yapıların buna uygunluğunun belirlenmesi lazım. Statikçi, jeofizikçi gibi dallardan akademisyenlerin bir araya geleceği bir kurul lazım' diyen Uluçam, 2004'te 11 kadar yapının taşınacağı kanaatinde olduğunu ancak bugün, bu yapıların çoğunun ayakta durmakta zorlandığına dikkat çekiyor. Kazı başkanı, taşınma konusundaki sorunları, 'Maddi gücünüz varsa bunlar taşınabilir ama örneğin, nehir kenarındaki bir yapı daha yukarıya taşındığında nemsizlikten çürüyebilir ya da tam tersi nemsiz ortam içinde dayanan bir yapı nemli bölgede dağılabilir' şeklinde özetliyor.

Hasankeyf'te 26 Mayıs 2007'de yeniden başlayan kazılar üç ayrı bölgede devam ediyor. ?u anda giriş yolu üzerinde beş farklı kültür katmanının keşfedildiği bölgede çalışılıyor. 'Eski dükkânlar ve eski yol ortaya çıkmaya başladı' diyen Uluçam, 'Hasankeyf, iç kaleden ibaret değil. Asıl yerleşim, bugün hâlâ kullanılan yapıların altında. Kazılması planlanan kısımlarda istimlak sorunu var. DSİ bazen değerinin altında para veriyor bazen de vatandaş izin vermiyor. Her yer tapulu. Mahkeme buralarda karar verecek ama tebligat alınmıyor. Bir direnç var' diyor. Projeye karşı çıkan çevreciler ise konsorsiyumun projede anlaşma sağlanmış gibi göstererek bir 'psikolojik savaş' başlattığını öne sürüyor. Kredi veren bankaları caydırmak için girişimde bulunacaklarını söyleyen Hasankeyf Gönüllüleri Derneği Başkanı Arif Aslan, 'Geçen yılki açılıştan bu yana bir çivi bile çakılmadı. Yapımcı şirket birkaç gün içinde inşaata başlanacak diyerek psikolojik savaş uyguluyor' diyor.

Atlas Ağustos 2007, sayı 173