Bilici: Tarih, Ilısu Barajı'nın
Altında Kalmıyor

Diyarbakır Müze Müdürü Uzman Arkeolog Mehmet Arif  Bilici, Tarihin, Temeli Atılan Ilısu Barajı Altında Kalmayacağını Belirterek Barajın Bitimine Kadar Eserlerin Büyük Bir Bölümünü Kurtaracaklarını Söyledi.

Diyarbakır Müze Müdürü Uzman Arkeolog Mehmet Arif Bilici, tarihin, temeli atılan Ilısu Barajı altında kalmayacağını belirterek barajın bitimine kadar eserlerin büyük bir bölümünü kurtaracaklarını söyledi.

Diyarbakır, Batman ve Mardin'de Ilısu Barajı sebebiyle 1999 yılında başlatılan kurtarma kazıları tüm hızıyla devam ediyor. Hasankeyf kazılarında bulunan eserlerin sergilendiği Diyarbakır Müze Müdürlüğü'nde de eserlerin sergilenmesi için yoğun bir çalışma var. Tarihi İçkale'de bulunan medeniyetlerin askeri kışla olarak kullandığı 5 binada eserlerin sergilenmesi için restorasyonlar hızla sürerken, her geçen gün kazılarda da insanlık tarihini yeniden yazacak bulgular elde ediliyor. Dicle Nehri Kıyısı'nda bilim adamları tarafından yapılan 9 kurtarma kazısında, Neolitik Dönem öncesi 7500 yılında insanların yerleşik döneme geçtiği ortaya çıktı.

İnsanların höyüklerde yaşadığı dönemde ölülerini, evlerinin altında kireçle sıvanmış bölüme defin ettiğini belirten Arkeolog Mehmet Arif Bilici, "İnsanlar bu dönemde yerleşik hayata geçmiş, tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır. Mezarlarını evlerinin altına inşa etmiş ve kireçle sıvamış. Mezarlarda çıkan insan iskeletleri 'Hokey' şeklinde defin edilmiş. Mezara, ölen kişiye ait kaplarda kırılarak bırakılmış. İnsan kemiklerinin üzerinde kırmızı kök boyaya rastladık. Kimi antropologlar o dönemin inanışlarının böyle olabileceğini üzerinde dururken, bazıları da cesedin koku yaymasını engellemek için kuşlara yem edildikten sonra kemiklerinin inanışlara göre boyanarak defin edildiğini üzerinde kanaat bildirdi. İçkale'de restorasyonuna devam edilen teşhir salonlarından birinde ise kazılarda bulunan 9500 yıllık bir çocuk iskeletini sergileyeceğiz" dedi.

Genç Neolitik-Hassuni dönemine ait birbiriyle ilişkili üst üste 5 köy tespit edildiğini kaydeden Bilici, "Tarımla ve hayvancılıkla uğraşan köy topluluğunun önemli bir evre tespit edilmiştir. Buralarda 32 ocak bulunmuş ve bu insanların o dönemde ateşi bildikleri anlamına geliyor. Kortiktepe kazılarında bulunan 358 adet taştan yapılmış taş kaplar da bulundu. Bulunan kaplar bu bölgenin taşlarıyla yapılmamış. Muhtemelen o dönemde ithal edilmiş olabilir. Kapların üzerinde bulunan figürlerdeki maymun resimleri ve fildişinden yapılan maymun bulundu. Kavşantepe'de yapılan kazılarda Asurlular Dönemi'ne ait 3200 yıllık şarap depoları bulundu. Günümüzde de aynı tekniklerle halen şarap üretiliyor. Ayrıca depremde yerle bir olan bir yerleşim yerinde 3700 yıl öncesine ait Tanrıça İştar tapınağı bulundu" diye konuştu.

Çeşitli üniversitelerden gelen antropologların Neolitik dönemde yaşayan insan iskeletlerini incelemeye aldığını belirten Müze Müdürü Bilici, o dönemde yaşayan insanların 40-50 yıl yaşadıkları belirlendiğini belirtti. DSİ'nin bu yıl Bismil ilçesinde yapılan 5 kurtarma çalışmasına bir milyon 211 YTL ödeme yaptığını söyleyen Bilici, "Ilısu Barajı faaliyete girene kadar önemli oranda kazılar tamamlanacak. Kurtarma çalışmalarımız hızlandı. Türk bilim adamlarının yanı sıra İtalyan, Amerikalı ve Japonlardan oluşan 4 grup bilim adamı tarafından çalışmalar hızla devam ediyor. Bu bölgedeki eserlerin tamamını açığa çıkarabilmemiz için uzun yıllar gerekiyor. Ama barajda su tutulmasına kadar insanlık tarihini aydınlatacak kazılarını tamamlayacağız. Bir barajın ömrü ortalama 50-60 yıldır. Bu süreden sonra kazı çalışmaları kaldığı yerden devam edebilir. Tarih suların altında kalmayacaktır, yalnızca gecikecektir. Kurtarma kazılarında bulunan bulgularla tarihin yeniden yazılması gerektiği ortaya çıktı" şeklinde konuştu.

Gazeteler
04.09.2007