54 yıllık rüya mı tarih katliamı mı?

54 yıl önce projelendirilen ve göl hacmi bakımından Türkiye`nin ikinci büyük santrali olma özelliğini taşıyacak Ilısu Barajı`nın temeli Cumartesi günü atılıyor. Baraj tamamlandığında Hasankeyf`te birçok tarihi eser sular altında kalacak

Yaklaşık 50 yıl önce projelendirilen ve göl hacmi bakımından Türkiye`nin ikinci, enerji üretimi açısından da dördüncü büyük hidro elektrik santrali olma özelliğini taşıyacak Ilısu Barajı`nın temel atma tören hazırlıkları, köylülerin ilgili bakışları arasında sürüyor.

Cumhuriyet tarihinin en büyük projelerinden biri olan Güneydoğu Anadolu Projesi`nin (GAP) anahtar projesi konumundaki Ilısu Barajı ve HES`inin temeli, 5 Ağustos Cumartesi günü Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler`in de katılacağı törenle atılacak.

Gündeme geldiği günden bu yana aralarında Batman`ın tarihi Hasankeyf ilçesinin de bulunduğu birçok yerleşim yerinin sular altında kalacağı gerekçesiyle yoğun tartışmalara neden olan Ilısu Barajı ve HES`i tamamlandığında, göl hacmi bakımından Türkiye`nin ikinci büyük barajı olacak. Mardin`in Dargeçit ilçesine bağlı Ilısu köyünde barajın temel atma tören hazırlıkları büyük bir titizlikle sürüyor. İlk kez bir başbakanı ağırlamanın heyecanı içinde olan Ilısu köylüleri, barajın yapılacak olmasından da umutlular. Bazı kişi ve sivil toplum örgütlerinin aksine köylüler barajın yapımını destekliyorlar.

``54 YILLIK RÜYAMIZ GERÇEKLEŞİYOR``

 Köylülerden Zeki Dikmen, barajın yapılacak olmasından çok mutlu olduklarını, baraj yapımı sırasında 7 bin kişinin iş sahibi olacağını belirterek, ``Bu rakam 4 ile çarpıldığında ortaya çıkan rakamın önemi daha da anlaşılacaktır. Köyümüzde 70 hane ise işsizlikten dolayı göç etti. Tarımla uğraşıyoruz. Yakında baraj inşaatı başlayacak ve biz düzenli bir işe kavuşacağız. Çok mutluyuz. 54 yıllık rüyamız gerçekleşmek üzere`` dedi. Mustafa Çelik ise işsiz olduğunu, barajın yapılmasıyla binlerce kişinin iş sahibi olacağını ve bir dönem işsizlik nedeniyle bölgeden göç edenlerin geri döneceklerini söyledi. ``Artık geleceğe umutla bakacağız`` diyen Çelik, köylerine gelecek önemli konuklarını ağırlayacak olmanın da heyecanlı bekleyişi içinde olduklarını kaydetti.

Ilısu Barajı ve HES Projesi Proje Koordinatörü Yunus Bayraktar ise Ilısu konsorsiyumunun lider firması Nurol İnşaatın proje koordinatörü olduğunu belirterek, 5 Ağustosta saat 14.00`te Ilısu Barajı ve HES`in temelinin törenle atılacağını kaydetti. Temel atma töreni hazırlıklarının yaklaşık bir aydır hummalı bir şekilde onlarca yöre insanın desteğiyle sürdüğünü ifade eden Bayraktar, şunları söyledi:

``Tören alanında 2 helikopter pisti yaptık. Alan, tören sahası ve park sahası olarak tasarlandı. 2 bin araçlık bir park sahamız ve 15 bin kişiyi kaldıracak bir saha yapıldı. Bunu işveren DSİ`nin işbirliği ile yapıyoruz. Ayrıca platformlar kuruyoruz. Bu çok önemli bir projedir. Asrın projesidir. Törende sayın Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan`ın yanı sıra yabancı konuklarımız da olacak. Bakan, büyükelçi ve müsteşar düzeyinde katılım olacağını bekliyoruz. Proje için 1.2 milyar avro tutarında kredi sağlanmıştır. Bunun 25 milyon avrosu, Hasankeyf kültürel varlıklarının korunup kurtarılması ve yeni Hasankeyf kültürel parka taşınması için ayrılmıştır. Bu zaten ön şartımızdır. Programlandığı gibi olursa 2013 yılında Hasankeyf yalnız Türkiye`nin değil, dünyanın da kültürel ve cazibe merkezi olacaktır.``

199 YERLEŞİM YERİ SUDAN ETKİLENECEK

Bayraktar, proje ile ilgili hazırlanan ÇED raporunun 8 aylık bir saha çalışması sonucunda Dünya Bankası ve uluslararası finans kriterlerine göre hazırlandığını söyledi. Şu anda sadece Türkiye`de değil, Avrupa`nın herhangi bir ülkesinde benzer nitelikte raporlar üretilmediğini, baraj gölünden etkilenecek olan insanların sorunlarını belirleyen anket çalışmasının da raporda yer aldığını anlatan Bayraktar, şöyle konuştu: ``Anketlerde insanlarımıza yerleşim seçenekleri sorulmuştur. 199 adet yerleşim yeri sudan etkilenecektir. Bunlar köy ve mezralardır. Ancak ilçe olarak bir tek Hasankeyf vardır. Hasankeyf`in de yüzde 80`i baraj gölünden etkilenmemektedir. Hasankeyf`te sadece gerçek tarihi değerlerin oluşturduğu yukarı şehir, su kodunun üstünde kalmaktadır. Su kodunun altında kalan 9-10 eser tespit edilmiştir. Bunlar yeni yapılan kültürel park alanına taşınacaktır. Gerekli projeler nazım imar planları üretilmiş, hatta Bakanlar Kurulu kararı çıkmıştır. Sudan etkilenecek yerlerde yaşayan insanlar da hazırlanan raporlar doğrultusunda ya kamulaştırma kanunu kapsamında paralarını alacak ya da devlet eliyle yapılacak yeni modern yerleşim yerlerinde iskan edilecektir. Su altında kalacak Ilısu köylerinin sakinleri de köye 1.5 kilometre uzaklıktaki su kodunun üzerinde arzu ederlerse iskan edileceklerdir.``

AİHM`E TAŞINMIŞTI

Öte yandan, Ilısu Barajı`nın inşasını ve Hasankeyf`in taşınmasını durdurmak amacıyla, Atlas Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Özcan Yüksek, Hasankeyf kazısını yıllarca yürüten Prof. Dr. Oluş Arık, Hasankeyf`te araştırmalara katılan Mimar Zeynep Ahunbay ve Mimar- Arkeolog Metin Ahunbay ile Kültürel Miras Hukuku Uzmanı Avukat Murat Cano`nun bir süre önce AİHM`e yaptığı başvurunun kabul edildiği bildirilmişti. Bu arada, baraj yapımı nedeniyle tartışmaların odağında olan tarihi Hasankeyf ilçesindeki kazılar aralıksız sürüyor.

121 BİN HEKTAR ALAN SULANACAK

2013 yılında hizmete alınması planlanan proje, kurulu güç ve yıllık enerji üretim kapasitesi bakımından da Atatürk, Karakaya ve Keban`dan sonra 4. büyük HES olma özelliğini kazanacak. GAP bünyesinde Dicle Nehri üzerine inşa edilecek ve Suriye sınırına yaklaşık 45 kilometre mesafede olan Ilısu, temelden 135 metre yüksekliğine, 43,79 milyon metreküp dolgu hacmine ve bin 820 metrekret uzunluğuna sahip olacak. Tesis tamamlandığında baraj gölünde 11 milyar metreküp su depolanacak. Her biri 200 megawatt (MW) gücünde 6 üniteden oluşan ve toplam kurulu gücü bin 200 MW olan santral devreye girdiğinde, yılda ortalama 3 bin 833 Gigawatt/saat (GWh) enerji üretimi gerçekleştirilecek. Bu enerji üretiminin yanı sıra Ilısu Barajı`nda regüle edilen ve daha sonra inşa edilecek Cizre Barajı`na bırakılacak sularla Nusaybin, Cizre, İdil, Silopi ovalarında 121 bin hektar tarım arazisi suya kavuşacak.

 7 BİN KİŞİ ÇALIŞACAK

Yapımı 7 yıl sürecek barajın inşaatında 7 bine yakın kişi istihdam edilecek. Binlerce kişinin istihdam edilmesiyle yöre insanına adeta hayat verecek. Ayrıca barajın yapımı ile oluşacak baraj gölünde büyük miktarda balık üretimi gerçekleştirilecek.

4 BİN 200 MAĞARA SU ALTINDA KALMAYACAK

Öte yandan, Ilısu Barajı`nın inşasından etkileneceği belirtilen Hasankeyf Antik Kenti konusunda çalışmalar titizlikle sürüyor. Hasankeyf Yukarı Şehir Alanı`ndaki onlarca mezar, türbe, höyük, eski kalıntılar ve 4 bin 200 mağara sular altında kalmayacak. Bu alanın ``Arkeolojik Park ve Açıkhava Müzesi`` olarak düzenleneceği ve Hasankeyf Yeni Kültürel Park Alanı ile ``Türkiye`nin ve dünyanın kültür ve turizm cazibe merkezi`` olacağı kaydedildi. Ilısu Barajı gölünden etkilenecek Aşağı Şehir ve Karşı Şehir Alanı`nda bulunan El Rızk, Koç, Sultan Süleyman, Kızlar ve Küçük camileriyle Zeynel Bey Türbesi, İmam Abdullah Zaviyesi, Artuklu Köprüsü gibi kültür varlıkları ise bulundukları konuma yakın bir yere uzman bir ekip tarafından taşınacak.

Anadolu Ajansı
2006-08-03
Haber7