Hasankeyf’siz Tarih Çekilmez
Ramazan Yavuz/Arif Arslan
Helenistik döneme ait beş bin mağara ve zengin tarihi eserleriyle
ünlü Hasankeyf’in Ilısu Barajı göl suları altında kalmaması için
alternatif projeler gündeme getirildi
Hasankeyf’in sular altında kalmaması
için sürdürülen çalışmalar, inşaatçı şirketleri yeni projeler
geliştirmeye yöneltti. Balfour Betty adlı İngiliz inşaat firmasına
destek veren İngiltere, İsveç ve Avusturya’nın yanı sıra Almanya da,
Ilısu projesinin uluslararası boyutta ele alınmasını istedi. Söz
konusu ülkeler, Batman, Siirt, Diyarbakır, Şırnak ve Mardin’e bağlı 83
yerleşim birimini etkileyecek Ilısu barajına, Hasankeyf’in tarihini
sular altında bırakmayacak şekilde alternatif projeler
hazırladıklarını belirttiler. Alternatif projeler hakkında herhangi
bir ayrıntı henüz yok.
Hasankeyf’in korunması için yıllardır mücadele veren Hasankeyf
Gönüllüler Derneği de, uygulanmak istenen proje için “Kesinlikle suya
dayalı enerji projesine karşı değiliz. Bu bölgenin böyle barajlara
gereksinimi varsa, mutlaka yapılacak. Ancak 15 bin yıllık tarihin
korunması da gerekiyor. 35 yıl öncesinin projesinde bazı değişiklikler
yapılarak Hasankeyf kurtulabilir" dedi.
Öte yandan, Batman Valisi İsa Parlak da, Hasankeyf’in bir kültür ve
tarih hazinesi olduğunu belirterek, “Ancak ülkemizin de enerjiye
ihtiyacı var. Bunun yanında tarihi ve kültürel değerleri de önemsemek
gerekiyor. Hasankeyf’e de, enerjiye de ihtiyacımız var. Gönül ister
ki, Hasankeyf sular altında kalmasın. Alternatif projelerle hem
barajın yapılması, hem de Hasankeyf’in kurtarılması mümkün" dedi.
Hasankeyf Belediye Başkanı Vahap Kusen
de barajın yapımına karşı olmadıklarını ancak 15 bin yıllık tarihin de
korunmasının gerektiğini söyledi. Kusen, “Baraj da yapılsın, ancak
tarih de korunsun. Tek gaye ilçemizin turistik bir yer olması. Tarih
ve baraj bir arada olduğu an ilçemiz binlerce turistin akınına uğrar.
Birçok medeniyete beşiklik eden Hasankeyf 1978 yılında Kültür
Bakanlığınca 1. derece arkeolojik SİT alanı ilan edildi" dedi. DSİ
bünyesinde başlatılan baraj hazırlıkları ise devam ediyor.
Enerji amaçlı barajın yapımını İsviçre firmasının koordinasyonu ile
İsveç, İtalyan, İngiliz ve Türk şirketleri üstlendi.Yaklaşık 1.7
milyar dolara mal olacak ve yedi yılda tamamlanması öngörülen Ilısu
Barajı ile birlikte entegre olarak enerji ve sulama amaçlı Cizre
Barajı’nın yapımı da ihale kapsamında bulunuyor. Barajın yapımına
karşı çıkan çevre örgütlerine rağmen, DSİ anketörleri tarafından su
altında kalacak olan Hasankeyf ve 80 köyde anket çalışması başlatıldı.
Ilısu Barajı’nın bölgeye hayat
vereceğine dikkat çeken yetkililer, Ilısu entegre projesinin hizmete
girmesiyle, yılda toplam beş milyar kw saat enerji üretileceğini,
ekonomiye 400 - 500 trilyon girdi sağlanacağını belirtiyor.
DSİ yöneticileri, barajların üretime
geçmesi ile 17 bin kişinin istihdam edileceğini, 100 haneli dört bin
köyün aydınlatılacağı değerde enerji üretileceğini, Güneydoğu’nun
enerji sorununun kökten çözüleceğini söyledi.
Batman’a 30 km mesafede bulunan ve halen
bazı mağaralarında yirmi ailenin barındığı Hasankeyf’in kuruluşu M.Ö.
üç binli yıllara dayanıyor. Bizans, Sasani, Arap, Roma medeniyetlerine
beşiklik etmiş olan Hasankeyf’in tarihi yapıları Dicle kıyısındaki
kayaların bulunduğu vadinin içine uzanıyor.
NELER YAPILABİLİR?
*535 metrelik suda kod düşürülmesi
halinde Hasankeyf kurtulabilir.
*40 Metre yüksekliğinde 800 metre
uzunluğunda set çekilebilmesiyle antik kent barajdan kurtulur.
*Güneydoğudaki elektrik şebekelerinin
yenilenmesi halinde elektrik açığı kapatılabilir.
*Botan ve Garzan çayı ile Dicle Nehri
üzerinde üç ayrı küçük baraj yapılabilir.
Milliyet Gazetesi,
31 Mart 2000 Cuma
