Uzmanlar: Proje Değişmeli

Ilısu Barajı'nın suları altında kalacak olan Hasankeyf'in kültürel bir miras olduğuna dikkat çeken uzmanlar, kurtarma için ayrılan 30 milyon avronun işe yaramayacağını savunuyorIlısu Barajı'nın suları altında kalacak olan Hasankeyf'in kültürel bir miras olduğuna dikkat çeken uzmanlar, kurtarma için ayrılan 30 milyon avronun işe yaramayacağını savunuyor.

Arkeoloji uzmanları, projesinde anlaşma aşamasına gelinen Ilısu Barajı'nın suları altında kalacak Hasankeyf'i kurtarmak için DSİ'nin ayırdığı 30 milyon avro'yu (56 trilyon lira) yeterli bulmadı. Doğayla insanın el ele oluşturduğu bir dokunun taşınamayacağını belirten uzmanlar, projenin değiştirilmesinde ısrarlı. Uzmanların eleştirileri şöyle:

'Projeler görecelidir'

Hasankeyf Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. Oluş Arık: Kurtarma projeleri görecelidir. Eğer, 'Hasankeyf'te birkaç hoş parça kurtarın' diyorsanız, bu para yeter. Ama bu sandık gibi bir şey değil.

Hasankeyf, öyle toprağın altından çıkarılıp bir başka yere taşınamaz. Hasankeyf, doğayla insanın el ele oluşturduğu, mağaralarıyla, sokaklarıyla, dükkânları, medreseleri, kiliseleriyle koskoca bir doku. Bunlar başka yere kurulamayacak şeyler. Bu tür anıtsal yapılar müzeye konulamaz.

Siz, Berlin'deki gibi bir Pergamon (Bergama) Müzesi yapamazsınız. Öyle olmayacağına göre, neyi kurtaracaksınız? Hasankeyf'i en iyi koruma ve kurtarma yolu, su altında bırakacak projelerden vazgeçmektir. Yoksa bunun dışında, böyle sitlerin kurtuluşu olmaz. Hasankeyf'te hiç değilse önemli bir kısmının çıkarılması için en az 20-30 yıl çalışılması lazım.

'Umarım yapmazlar'

UNESCO Türk Milli Komitesi üyesi Prof. Dr. Coşkun Özgünel: 30 milyon avroya neyin kurtulacağı önemli. Çünkü Hasankeyf'teki kalıntıların yüzde yüzü taşınabilir özellikte değil. Sonra, kayalar içine oyulan mekânlar ve tarihi köprü nasıl kurtarılacak? Mısır'da Assuan Barajı yapılırken Abu Simmel Tapınağı taşındı. Bunu yapabilecekler mi? Sanırım Hasankeyf'i sular yutacak. Umarım yapmazlar. AB'ye girmek isteyen bir ülke böyle bir kültürel varlığı nasıl yok eder?

'Aptallık olur'

Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi Türkiye Başkanı Prof. Dr. Zeynep Ahunbay: GAP içinde turizm odakları yapılmaya çalışılırken, en çok turist çeken sitlerden biri olan Hasankeyf'i sular altına gömmek aptallık olur. Daha farklı bir proje düşünülmesi gerekirken, 30 yıl önce yapılmış bir projeyi raftan çıkarıp ihaleye girmek, bilime aykırı. Burada, UNESCO konvansiyonlarına göre oradaki kültürel varlıklar araştırılıp proje geliştirilmeden, 'Ne çıkarsa belgeleyelim ve suyu basalım' yaklaşımı ortaya çıkıyor.

'Zeugma'ya benzemesin'

Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Sinan Genim: Bir şeyin kurtarılması, yalnızca para değil. Anadolu'nun binlerce yılda oluşmuş ve bize miras bırakılmış kültürel değerleri konusunda, bu kadar umursamazca, başkaca çözüm yolları aramaksızın, mühendislik kafasıyla 'Ben yaparım olur' zihniyetiyle hareket etmenin sonuçları, gelecekte kültürel açıdan çok büyük zafiyetler taşımamıza neden olacaktır. Bazı siyasetçilerin, kişilerin ve kurumların ahlar vahlar arasında ortaya çıkıp 'Kurtaralım' diye yeri göğü inletip, basının gündeminden düşünce unuttukları Zeugma örneğini, dilerim Hasankeyf'le ikinci kez yaşamayız.

Haber: Radikal
23 kasım 2004